Parlman. Enn mardi pa kouma lezot, ase lour ar sans, kan Joanna Bérenger leve pou koze. Pa ek enn lafierte pou fer tapaz, me avek enn dinite silansie. Dan so lavwa ti pe tann ritm lari, bersez mama, lapriyer bazar ek batman leker enn pep antie. Li finn komans koze an Kreol Morisien. Me dan sa lasal kot lavwa nasion sipoze rezone, li finn bat ar Madam Speaker so «No Entry» – pa par rezon, me par regleman. Kreol, ki pa ankor beni par Standing Orders… e li, li finn swazir silans. Enn silans ki pli for ki enn langaz.

Me sa silans-la pa ti pou li tousel. Li ti pou tou bann ki finn atann tro lontan pou gagn drwa koz dan zot lang maternel – langaz kot zot viv, kontan, reve.

Lalwa, bann-la dir, bizin lir kouma li ekrir. Seksion 49 Konstitision dir ki lang ofisiel dan Parlman, se Angle, ek zis Franse ki gagn exsepsion. Alor, dimounn dir: lang Kreol pena so plas ek drwa. Me sa lexplikasion-la tro sere, tro etrwat – legal wi, me pa forseman zis.

Enn Konstitision pa zis enn ansanb regleman. Se mirwar enn nasion. Seksion 1 dir ki nou enn Repiblik Demokratik. Seksion 12 protez liberte lexpresion – pou sak sitwayin dan so limanite antie. Sa pa enn dekorasion lor papie; se samem rasinn demokrasi.

E ki pou dir lor langaz nou pep? Kreol pa enn lang etranze. Li pann inporte. Li finn ne isi, anba nou soley, forze par listwar, nouri par lamour ek rezistans. Aster li pe marse dan koulwar lekol, li asize dan lexame, li finn mem gagn so tradiksion Konstitision. Biento, li pou donn nou bann lorea. Eski li pa merit osi asiz dan Parlman? Komie letan ankor...

Lalwa pa sipoze vinn enn miray ki blok nou pep. Li bizin enn pon. Seksion 49 defini seki ofisiel – li pa dir seki interdi. Ek ler ena de fason lir enn lalwa – enn ki fer nou tase, enn ki fer nou avanse – lalwa bizin al ver liberte.

Nou pa anvi kas lord anplas, nou anvi ogmant so linpak. Klarte bann prosedir pa enn lennmi demokrasi. Bann zouti-la: standardizasion, tradiksion, transkripsion. Se zis kouraz ki manke.

Pa atann permision pou rekonet ki absans rekonesans enn erer. Kreol, se langaz Moris. Koz li dan Parlman pa enn riptir. Se enn reintegrasion. Moman-la inn vini – anou donn lang nou pep enn lavwa. Koze Joanna!